Casablanca (1942)

Mình vốn không có cảm tình với những phim cổ vì hay mang định kiến cổ = cũ kĩ, chậm chạp, trong số các phim cổ từng xem thì chỉ thực sự thích có Vertigo của Alfred Hitchcock vì có nút thắt (twist) khá độc đáo, Kim Novak rất xinh và mối tình bi thảm trong phim cũng hợp gu với mình. Giờ có thể liệt thêm một phim nữa vào danh sách này, Casablanca.

Thực tế thì về tổng thể không thể xét Casablanca là một phim hay (so với tiêu chuẩn "phim hay" thời hiện đại) vì nó không ra phim tình cảm, cũng không ra phim trinh thám, lại càng chẳng phải phim sử thi, hoặc cũng có thể là vì biên kịch của Casablanca muốn phim dính mỗi thể loại một chút, đâm cuối cùng phim chẳng thuộc về thể loại cụ thể nào. Nhưng cũng không phải vô lý khi phim được trao giải Oscar kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất, Casablanca có phần thoại cực hay và văn hoa, dù có hơi cliché (sến) nhưng thể hiện rất rõ tình yêu của Rick dành cho Ilsa (và ngược lại). Từ đau khổ:

Annina: Oh, monsieur, you are a man. If someone loved you very much, so that your happiness was the only thing that she wanted in the world, but she did a bad thing to make certain of it, could you forgive her?
Rick: Nobody ever loved me that much.
---
Rick: Of all the gin joints, in all the towns, in all the world, she walks into mine.

hay lãng mạn:
Ilsa: With the whole world crumbling, we pick this time to fall in love.
Rick: Yeah, it's pretty bad timing. Where were you, say, ten years ago?
Ilsa: Ten years ago? Well, let's see...
Ilsa: Oh, yes, I was having a brace put on my teeth. Where were you?
Rick: Looking for a job.
---
Ilsa: But what about us?
Rick: We'll always have Paris. We didn't have, we, we lost it until you came to Casablanca. We got it back last night.
Ilsa: When I said I would never leave you.
Rick: And you never will. But I've got a job to do, too. Where I'm going, you can't follow. What I've got to do, you can't be any part of. Ilsa, I'm no good at being noble, but it doesn't take much to see that the problems of three little people don't amount to a hill of beans in this crazy world. Someday you'll understand that. Now, now... Here's looking at you kid.

tới hạnh phúc:

Ilsa: I can't fight it anymore. I ran away from you once. I can't do it again. Oh, I don't know what's right any longer. You have to think for both of us. For all of us.
Rick: All right, I will. Here's looking at you, kid.
Ilsa: I wish I didn't love you so much.

Thoại phim và phong cách diễn tưng tửng của Humphrey Bogart cũng làm toát lên được cái nét tưng tửng bên ngoài và nỗi đau tinh thần bên trong của Rick, tiếc là phần kết của phim hơi hoàn hảo quá, nếu nó u tối hơn thì có lẽ Rick của Bogart sẽ còn đẹp hơn nữa:

Yvonne: Where were you last night?
Rick: That's so long ago, I don't remember.
Yvonne: Will I see you tonight?
Rick: I never make plans that far ahead.
---
Captain Renault: What in heaven's name brought you to Casablanca?
Rick: My health. I came to Casablanca for the waters.
Captain Renault: The waters? What waters? We're in the desert.
Rick: I was misinformed.

Người đóng cặp với Bogart trong Casablanca là một huyền thoại khác của Hollywood, Ingrid Bergman. Không hiểu có phải đạo diễn phim cố tình tạo hiệu quả hình ảnh không mà mỗi khi Ilsa của Bergman xuất hiện, mọi thứ dường như đều trở nên lung linh hơn nhờ vẻ đẹp của cô gái 28 tuổi. Mình hơi bất ngờ vì vẻ đẹp long lanh đến khó tin của Ingrid Bergman, có lẽ vì ấn tượng quá nhiều bởi vai diễn bà già yếu đuối khắc khổ trong Murder on the Orient Express, quả thực 30 năm là quãng thời gian thử thách quá dài cho một nhan sắc.

Ngoài cốt truyện chính thì phim có một cảnh ngắn nhưng rất cảm động về lòng yêu nước của người Pháp. Đó là cảnh phim các sĩ quan Đức đang hào hức hát Die Wacht am Rhein thì Victor Laszlo hô mọi người hát La Marseillaise, quốc ca Pháp, trông em gái Yvonne vừa hát mắt vừa rơm rớm cực kì hào hùng mà cảm động. Chỉ buồn cười là Laszlo là người Tiệp Khắc mà lại hô hào hát quốc ca của Pháp trên mảnh đất thuộc địa của người Pháp thì ý nghĩa của cảnh phim cũng giảm đi vài phần. À còn một nhược điểm nữa là tiếng Pháp trong phim quá chán, không hiểu có phải do chất lượng âm thanh tồi không.

Dù sao vẫn phải thừa nhận Casablanca là một phim tình cảm xuất sắc và xứng đáng với vị trí của nó trong lịch sử Hollywood.