Ngày 9 tháng 2 sắp tới, giải thưởng điện ảnh quan trọng nhất của năm – giải Oscar sẽ được tổ chức tại Nhà hát Dolby ở Thành phố Los Angeles, Hoa Kỳ. Lần thứ hai liên tiếp, và cũng mới là lần thứ hai sau ba thập niên tổ chức giải Oscar sẽ tiếp tục không có người dẫn chương trình chính, thay vào đó Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Hoa Kỳ sẽ mời các ngôi sao điện ảnh và các nhân vật nổi tiếng khác xướng danh các đề cử và cũng như công bố giải thưởng của từng hạng mục. Tất nhiên, dù có người dẫn chương trình hay không thì cả thế giới sẽ hướng sự chú ý về lễ trao giải Oscar lần thứ 92 chủ yếu để biết được những cái tên nào sẽ được vinh danh ở từng hạng mục, và quan trọng nhất là việc bộ phim nào sẽ được tôn vinh là tác phẩm xuất sắc nhất của năm điện ảnh 2019.
Sau vài năm xáo trộn vì xu hướng áp đảo của các tác phẩm mang thông điệp chính trị và xã hội của thời đại, đặc biệt là về các vấn đề nhức nhối của xã hội Mỹ như tệ phân biệt chủng tộc, nạn quấy rối tình dục phụ nữ, hay sự chia rẽ của chính trường Hoa Kỳ, thì dường như Hollywood của năm 2019 đã quay trở lại quỹ đạo vốn có với rất nhiều phim bom tấn, không ít phim độc lập, và không hiếm bất ngờ đến từ các nhà làm phim người nước ngoài hoặc các tên tuổi còn ít được biết tới trong các đề tài quen thuộc với người xem nhiều thập niên qua như chiến tranh, gia đình, tình yêu, và tội ác. Gương mặt 2019 này của Hollywood được phản ánh rất rõ qua những cái tên được đề cử ở hạng mục Giải Oscar cho phim hay nhất. Ở đó người xem có thể thấy một sự đa dạng hiếm thấy trong thời gian gần đây của giải thưởng này khi 9 bộ phim là đại diện cho 9 dòng phim hoặc thể loại phim tương đối khác nhau. Đó là một tác phẩm sử thi về cuộc Đại chiến lần thứ I – tác phẩm 1917 của Sam Mendes – đạo diễn từng chiến thắng ở chính hạng mục này với tác phẩm điện ảnh đầu tay American Beauty (1999). Cũng từng chiến thắng ở hạng mục Phim hay nhất và tiếp tục đua tranh ở hạng mục quan trọng nhất năm nay là huyền thoại Martin Scorsese với bộ phim dài nhất trong số các ứng viên The Irishman làm về giới xã hội đen của Hoa Kỳ những năm giữa thế kỷ trước. Năm vừa qua, Martin Scorsese đã khiến dư luận xôn xao và thậm chí đã bị không ít người chỉ trích vì cho rằng những bộ phim siêu anh hùng như của hãng Marvel không nên được coi là một trải nghiệm điện ảnh thực sự. Trớ trêu thay là trong lễ trao giải Oscar lần thứ 92 sắp tới, The Irishman sẽ phải cạnh tranh với một đối thủ nặng ký thuộc dòng phim siêu anh hùng – bộ phim Joker của đạo diễn chuyên trị phim hài Todd Phillips. Chính tác phẩm xuất sắc bậc nhất của dòng phim siêu anh hùng với trung tâm là nhân vật gã hề Joker mới lại là bộ phim nhận được nhiều đề cử nhất từ Viện Hàn lâm cho đêm trao giải sắp tới với 11 đề cử, vượt lên trên 1917, The Irishman, và tác phẩm “áp chót” trong sự nghiệp của Quentin Tarantino Once Upon a Time in Hollywood. Lấy bối cảnh là chính thủ phủ điện ảnh Hollywood trong những năm 1970, Once Upon a Time in Hollywood cũng là một ứng viên cho hạng mục Phim hay nhất. Sự đa dạng của hạng mục Phim hay nhất năm nay còn nhờ sự góp mặt của một tác phẩm lấy đề tài đua xe thể thao – bộ phim Ford v Ferrari của đạo diễn James Mangold, tác phẩm tâm lý nói về cuộc chia ly của một cặp đôi hiện đại Marriage Story của Noah Baumbach, bộ phim hài lấy bối cảnh Thế chiến thứ hai Jojo Rabbit của Taika Waititi, và lần chuyển thể thứ bảy lên màn ảnh lớn tác phẩm kinh điển Little Women – bộ phim duy nhất của một nữ đạo diễn ở hạng mục này là Greta Gerwig.
Cái tên cuối cùng trong số 9 ứng viên – ứng viên gây ngạc nhiên nhất của hạng mục Phim hay nhất trong lễ trao giải Oscar năm nay là bộ phim đến từ Hàn Quốc Ký sinh trùng. Trong suốt lịch sử gần 100 năm của Giải Oscar, đây mới là lần thứ 11 một bộ phim không sử dụng ngôn ngữ chính là tiếng Anh được đề cử ở hạng mục cao quý nhất này. Nhưng ngạc nhiên hơn nữa là việc bộ phim mới nhất của đạo diễn tài năng Bong Joon-ho lại đang có cơ hội rất lớn để trở thành bộ phim nói tiếng nước ngoài đầu tiên giành tượng vàng Oscar quan trọng nhất bởi theo thống kê của trang web điện ảnh Metacritic thì hiện Ký sinh trùng đang vượt lên trên trong cuộc đua tới giải Oscar cho phim hay nhất sau khi đã đạt tới 88 điểm ở hạng mục này tại các giải thưởng điện ảnh trước đó nhờ vào 24 lần đứng lên bục cao nhất, bỏ xa Once Upon a Time In Hollywood (57 điểm), The Irishman (52 điểm), Marriage Story (50 điểm), và 1917 (47 điểm). Tuy nhiên, người dân Hàn Quốc cũng chưa thể chắc chắn về cơ hội ăn mừng chiến thắng mang tính lịch sử cho Ký sinh trùng, bởi tuy chỉ có 47 điểm theo tổng hợp của Metacritic, nhưng tác phẩm chiến tranh của đạo diễn Sam Mendes 1917 mới lại là tác phẩm được vinh danh Phim hay nhất tại các giải thưởng quan trọng tiền Oscar như Giải Quả cầu vàng (hạng mục phim chính kịch), giải BAFTA của Viện Hàn lâm Nghệ thuật Điện ảnh và Truyền hình Anh Quốc, và giải thưởng quan trọng nhất của Hiệp hội Nhà sản xuất điện ảnh Hoa Kỳ (PGA) và Đạo diễn điện ảnh Hoa Kỳ (DGA). Lấy đề tài chiến tranh, sử thi, dường như 1917 cũng hợp gu với các thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật điện ảnh Hoa Kỳ hơn là một tác phẩm hết sức thông minh nhưng lại đậm chất Hàn Quốc như Ký sinh trùng. Tất nhiên, những người ủng hộ Ký sinh trùng cũng có thể chỉ ra thực tế rằng tuy hai bộ phim của đạo diễn Bong Joon-ho và Sam Mendes so kè ở hầu hết các hạng mục chính, 1917 lại không có đề cử ở hạng mục Biên tập phim xuất sắc nhất như Ký sinh trùng trong khi chiến thắng ở hạng mục này lại được coi là một trong những chỉ dấu quan trọng nhất cho Phim hay nhất tại bất cứ đêm trao giải Oscar nào. Bởi vậy khán giả vẫn sẽ phải chờ đến đêm trao giải ngày 9 tháng 2 sắp tới mới có thể biết được liệu truyền thống – 1917 sẽ chiến thắng hay sự mới mẻ - Ký sinh trùng mới là cái tên lên ngôi.
Trong số những cái tên đạo diễn kể trên, Martin Scorsese (The Irishman), Todd Phillips (Joker), Sam Mendes (1917), Quentin Tarantino (Once Upon a Time in Hollywood), và Bong Joon-ho (Ký sinh trùng) cũng là năm cái tên xuất hiện ở hạng mục ứng viên Giải Oscar cho đạo diễn xuất sắc nhất. Và cũng như ở hạng mục Phim hay nhất, đây có lẽ cũng lại là cuộc đua song mã giữa Bong – người đã giành tới 24 giải tiền Oscar và đạt 90 điểm theo thống kê của Metacritic và Mendes – người mới có 48 điểm nhưng lại chiến thắng ở nhiều giải thưởng quan trọng tiền Oscar như Giải Quả cầu vàng, Giải BAFTA, giải của Hiệp hội Đạo diễn điện ảnh Hoa Kỳ DGA. Tuy nhiên thì dù có chiến thắng hay không ở hạng mục này và hạng mục Phim hay nhất, rõ ràng Bong Joon-ho đã làm nên lịch sử cho điện ảnh Hàn Quốc khi “bắt” được công chúng Hoa Kỳ dần làm quen với các bộ phim dí dỏm, thông minh, và đậm chất Á Đông như Ký sinh trùng và giúp họ hiểu rằng văn hoá, truyền thống của một đất nước có bề dày lịch sử như Hàn Quốc hoàn toàn không chỉ dừng lại ở những ca khúc bắt mắt bắt tay của các ban nhạc k-pop như BTS, Blackpink.
Rõ ràng hơn một chút so với cuộc đua song mã ở hạng mục Phim hay nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất, hai hạng mục Vai nam chính và Vai nữ chính xuất sắc nhất của giải Oscar năm nay chứng kiến sự nổi trội nhất định của Joaquin Phoenix – người thủ vai gã hề Joker trong bộ phim cùng tên, và Renée Zellweger – ngôi sao trong bộ phim tiểu sử về giai đoạn cuối đời của huyền thoại Judy Garland. Từng được đề cử 3 lần ở giải Oscar và giành được vô số giải thưởng diễn xuất khác nhưng Joaquin Phoenix lại chưa từng được xướng danh ở các đêm trao giải của Viện Hàn lâm. Bởi vậy mà với diễn xuất tuyệt đỉnh sánh ngang với vai Joker từng đem lại giải Oscar cho Heath Ledger năm 2009, nhiều người hy vọng rằng Phoenix có thể phá dớp trong lễ trao giải Oscar lần thứ 92 sắp tới, nhất là sau khi nam diễn viên này đã chiến thắng ở các hạng mục tương tự của Giải Quả cầu vàng, Giải BAFTA, và giải của Hiệp hội diễn viên điện ảnh Hoa Kỳ (SAG). Trong lễ trao giải luôn có kẻ vui người buồn, và nếu Phoenix chiến thắng thì có lẽ người buồn nhất sẽ là Adam Driver – nam diễn viên đang gặt hái vô số thành công trong mùa trao giải năm nay nhờ vai diễn anh chàng đạo diễn bị vợ bỏ trong Marriage Story và thậm chí còn đang đứng trên Joanquin Phoenix theo bảng xếp hạng điểm giải thưởng của Metacritic với 95 điểm. Lần lượt với 32 và 19 điểm, có lẽ hai diễn viên gạo cội Antonio Banderas (vai Salvador Mallo trong Pain and Glory) và Leonardo DiCaprio (vai Rick Dalton trong Once Upon a Time in Hollywood) cũng không hy vọng nhiều vào cơ hội giành giải của mình. Nam diễn viên 72 tuổi Jonathan Pryce – người thủ vai Giáo hoàng Francis trong The Two Popes là cái tên cuối cùng trong số các ứng viên của hạng mục Vai nam chính xuất sắc nhất và có lẽ cũng là người có ít cơ hội nhất trong số các ứng viên của hạng mục này năm nay khi mà ông chưa giành được bất cứ giải thưởng tiền Oscar nào.
Về phía hạng mục Vai nữ chính xuất sắc nhất, Zellweger chính là cái tên được xướng danh cùng với Phoenix ở hầu hết các giải thưởng quan trọng tiền Oscar như Giải Quả cầu vàng, Giải BAFTA, hay giải SAG. Vì vậy sẽ không ngạc nhiên khi nữ diễn viên 50 tuổi người Mỹ sẽ vượt qua các đối thủ nặng ký như Cynthia Erivo (vai Harriet Tubman trong Harriet), Scarlett Johansson (vai Nicole Barber trong Marriage Story), Saoirse Ronan (vai Josephine "Jo" March trong Little Women), và Charlize Theron (vai Megyn Kelly trong Bombshell) để giành tượng vàng thứ hai trong sự nghiệp 17 năm sau lần đầu cô chiến thắng với vai diễn phụ trong Cold Mountain (2003). Nếu kịch bản này trở thành sự thật thì sẽ thật tiếc cho ngôi sao 25 tuổi Saoirse Ronan bởi không chỉ là người trẻ nhất trong số các ứng viên của hạng mục Vai nữ chính xuất sắc nhất, cô còn được coi là ngôi sao đang lên của Hollywood với 3 đề cử Oscar chỉ trong vòng 5 năm, nhưng với số điểm giải thưởng Metacritic hiện đang tổng hợp cho cô là 22 – thua xa Nyong'o (86), Zellweger (66), và Johansson (56), thì khó có khả năng Ronan có thể “quá tam ba bận” giành được giải Oscar trong lần đề cử thứ tư của cô, bấp chấp việc vai Jo của cô trong Little Women thực sự xứng đáng là một trong những vai diễn xuất sắc nhất năm.
Tương tự thông lệ nhiều năm, hạng mục Vai nam phụ và Vai nữ phụ xuất sắc nhất của giải Oscar năm nay có thể coi là tương đối dễ đoán định. Ở phía nam, vai diễn tay đóng thế Cliff Booth trong Once Upon a Time in Hollywood nhiều khả năng sẽ đem lại cho Brad Pitt tượng vàng Oscar thứ hai trong sự nghiệp nhưng mới là chiến thắng đầu tiên của anh ở hạng mục diễn xuất bởi Pitt được xướng tên lần đầu tiên là trong vai trò nhà sản xuất bộ phim 12 Years a Slave (2013). Theo thống kê của Metacritic, cho đến nay nam diễn viên 56 tuổi người Mỹ đã giành được tới 104 điểm giải thưởng nhờ vào việc chiến thắng ở 29 giải tiền Oscar, trong đó có cả ba giải mang tính chỉ dấu cho giải Oscar là Giải Quả cầu vàng, Giải BAFTA, và Giải SAG. Điểm chú ý duy nhất ở hạng mục không còn nhiều tính cạnh tranh này là việc Viện Hàn lâm đã lựa chọn được một dàn ứng viên hoàn toàn có thể xếp vào dạng huyền thoại với những tên tuổi đều đã giành ít nhất một giải Oscar hạng mục diễn xuất như Tom Hanks (được đề cử cho vai Fred Rogers trong A Beautiful Day in the Neighborhood), Anthony Hopkins (vai Giáo hoàng Benedict XVI trong The Two Popes), và bộ đôi của The Irishman là Al Pacino và Joe Pesci.
Về phía hạng mục nữ phụ, Laura Dern cũng đang chiếm ưu thế vượt trội nhờ vai nữ luật sư láu cá Nora Fanshaw trong Marriage Story. Nếu giành tượng vàng ở hạng mục này, Dern sẽ vượt qua người thủ vai con gái của bà trong Little Women là Florence Pugh, nữ diễn viên có tới hai đề cử ở hạng mục diễn xuất năm nay là Scarlett Johansson (phim Jojo Rabbit) – người có tới hai đề cử giải Oscar năm nay ở cả hạng mục vai nữ chính và vai nữ phụ, ngôi sao đang lên Margot Robbie (Bombshell), và tên tuổi kì cựu Kathy Bates (Richard Jewell). Đáng ngạc nhiên là nếu nhìn vào bảng xếp hạng điểm giải thưởng của Metacritic, thì trong top 4 nữ diễn viên có điểm cao nhất ngoài Dern (84 điểm) và Pugh (49 điểm) thì có tới 2 cái tên thậm chí còn không được đề cử ở giải Oscar năm nay là Jennifer Lopez (Hustlers – 55 điểm), và Triệu Thục Trân (Farewell – 32 điểm).
Cuộc đua đến tượng vàng cũng đã tương đối rõ ràng ở một số hạng mục điển hình như Phim quốc tế hay nhất (mới được đổi tên từ “Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất”) khi Ký sinh trùng của Bong Joon-ho tỏ ra vượt trội trong cả các giải thưởng tiền Oscar và bên ngoài phòng vé khi mà niềm tự hào mới của văn hoá Hàn Quốc đã giành hầu hết các giải tiền Oscar và nhờ đó có được số điểm vượt trội theo xếp hạng của Metacritic (123 điểm) khi so sánh với các ứng viên còn lại của hạng mục này là Corpus Christi của Ba Lan, Honeyland của Bắc Macedonia, Les Misérables của Pháp, và Pain and Glory của Tây Ban Nha.
Một hạng mục dễ đoán định khác là giải Oscar cho quay phim xuất sắc nhất bởi Roger Deakins với những cú bấm máy dài không cắt và cách đặc tả sự đẫm máu của chiến tranh cực kì ấn tượng trong 1917 khó có thể tuột mất tượng vàng thứ hai sau 15 lần đề cử vào tay những người đồng nghiệp vốn cũng nổi tiếng không kém như Rodrigo Prieto (The Irishman), Lawrence Sher (Joker), Jarin Blaschke (The Lighthouse), và Robert Richardson (Once Upon a Time in Hollywood).
Nhưng ngoài các hạng mục như vậy, người xem vẫn sẽ phải chờ qua ngày 9 tháng 2 sắp tới để có thể biết được Klaus hay Câu truyện đồ chơi 4 sẽ chiến thắng ở hạng mục Phim hoạt hình dài hay nhất, hay liệu huyền thoại của giới biên tập phim Thelma Schoonmaker liệu có thể một lần nữa giành giải Oscar với The Irishman ở hạng mục quen thuộc của bà – Biên tập phim xuất sắc nhất. Bên cạnh những bài diễn văn cảm động của những người lên nhận giải, thì chính những bất ngờ như vậy mới làm nên sự hấp dẫn của Giải Oscar, và trong bối cảnh bão hoà giải thưởng cũng như việc khán giả dần quay lưng với những hình thức giải trí truyền thống, thì giải thưởng lớn cuối năm này của Viện Hàn lâm thực sự cần những bất ngờ - những bất ngờ dễ chịu cho khán giả và giới thiệu cho họ những khám phá thực sự mới của Hollywood nói riêng và giới nghệ thuật điện ảnh nói chung. Sau một năm thế giới và bản thân nước Mỹ - nơi tổ chức giải Oscar đã phải chứng kiến quá nhiều tranh cãi, quá nhiều chia rẽ, quá nhiều bi kịch, quá nhiều nỗi lo, thì những tác phẩm vị nghệ thuật, vị nhân sinh mà giải Oscar giới thiệu đến với tác giả, những bất ngờ thú vị mà Viện Hàn lâm tạo ra cho người xem truyền hình, đó là những gì khán giả chúng ta nên mong đợi từ lễ trao giải Oscar lần thứ 92 diễn ra vào tối ngày 9 tháng 2 sắp tới.
========
