Period. End of Sentence. là tên một bộ phim tài liệu ngắn dài 25 phút của nữ đạo diễn người Mỹ gốc Iran Rayka Zehtabchi về một chủ đề “khó nói” không chỉ với riêng chỉ em phụ nữ - tác động của kinh nguyệt và băng vệ sinh lên cuộc sống của những người phụ nữ nghèo. Lấy bối cảnh những con phố nghèo ở Hapur, nơi người dân Ấn Độ vẫn còn phải vật lộn hàng ngày để kiếm miếng ăn trong những căn nhà tuềnh toàng đến xơ xác. Cái nghèo triền miên và những hủ tục truyền đời khiến phần lớn phụ nữ Ấn Độ không có cơ hội dùng, hay thậm chí là không biết tới cả tác dụng của băng vệ sinh để giữ gìn vệ sinh trong những ngày “đến kỳ”. “Bản án” kinh nguyệt mà không có băng vệ sinh cũng gắn chặt với số phận của rất nhiều phụ nữ Hapur, khiến họ không có cơ hội học hành, đổi đời, và thậm chí không thể làm những việc cơ bản nhất như cầu nguyện thần linh trong các đền thờ Hindu khi kỳ kinh ập đến bởi định kiến của cả xã hội, nhất là phe nam giới, về sự “dơ dáy” đầy cấm kị của kinh nguyệt.
Làm thế nào để phụ nữ nghèo ở Hapur vượt qua tâm lý e ngại về kinh nguyệt – vốn chỉ là sự bất tiện về mặt sinh lý mà bất cứ người phụ nữ nào cũng phải đối mặt, và nhất là làm thế nào để cung cấp cho họ thứ tiện ích vừa hiệu quả vừa rẻ tiền để xử lý vấn đề vệ sinh trong thời kỳ kinh nguyệt là một câu hỏi không dễ gì giải quyết. Period. End of Sentence. cung cấp cho người xem một lời giải tiềm năng cho câu hỏi khó này – đó là sự kết hợp giữa chiếc máy làm băng vệ sinh từ bông gòn với kinh phí thấp, hiệu năng cao của nhà phát minh Arunachalam Muruganantham và quan trọng hơn thế là tinh thần năng động, dám nghĩ, dám làm của chính những người phụ nữ Hapur với ước vọng cởi trói cho chính cuộc đời họ.
Một đề tài tưởng như rất bình thường nhưng lại khó nói, thậm chí là điều kiêng kỵ với nhiều người như vấn đề kinh nguyệt và băng vệ sinh rõ ràng không phải là một lựa chọn dễ dàng cho các nhà làm phim tài liệu. Lý do là vì nhà làm phim nữ Zehtabchi vừa phải tìm được những khía cạnh mới mẻ, sáng tạo về một chủ đề “muôn năm cũ” mà chẳng mấy người đoái hoài, nhưng trong khuôn khổ của dòng phim tài liệu cô lại cũng không thể kịch tính hóa đề tài lạ này theo cái cách Brian De Palma đã tiếp cận cho tác phẩm giật gân Carrie (1976) hay miêu tả nó một cách nhẹ nhàng và thơ mộng như Isao Takahata đã làm trong kiệt tác hoạt hình Only Yesterday (1991). Nhưng Period. End of Sentence. đã cho thấy tiềm năng của một tác phẩm tài liệu hấp dẫn ngay từ cái tên của mình. Period trong tiếng Anh vừa có nghĩa là “dấu chấm câu”, vừa có nghĩa là chu kì kinh nguyệt, còn “end of sentence” vừa có thể hiểu là một sự kết thúc của một câu nói thông thường, vừa có nghĩa là dấu chấm hết cho một “bản án”. Quả thực, Period. End of Sentence. không chỉ đơn thuần là câu truyện về vai trò của kinh nguyệt và băng vệ sinh trong đời sống hiện đại của phụ nữ Ấn Độ, mà quan trọng hơn tác phẩm tài liệu ngắn này là một lời khích lệ mạnh mẽ gửi tới những người phụ nữ còn đang chịu cảnh hắt hủi, khinh thường trong các gia đình, xã hội còn chịu ảnh hưởng của những hủ tục, định kiến đầy chất gia trưởng. Qua Period. End of Sentence., Rayka Zehtabchi muốn gửi tới những người phụ nữ như cô lời nhắn rằng nếu họ có niềm tin, và chủ động đứng lên để thay đổi cuộc đời mình, thì chẳng điều gì, từ một “phiền phức” về mặt sinh lý như kinh nguyệt cho tới rào cản xã hội từ những người đàn ông luôn coi “đàn bà” là “công dân hạng hai”, có thể ngăn cản những người phụ nữ ấy đạt được những ước mơ vươn cao, vươn xa trong cuộc sống.
Tất nhiên một tác phẩm giành giải Oscar cho phim tài liệu ngắn xuất sắc nhất không thể chỉ dừng lại với một thông điệp xã hội sâu sắc. Period. End of Sentence. thực sự là một bộ phim tài liệu hay bởi chỉ trong vòng 25 phút ngắn ngủi, Rayka Zehtabchi đã chia sẻ với người xem rất nhiều hình ảnh đáng nhớ về muôn mặt những người phụ nữ nghèo ở Hapur, già có, trẻ có, chủ động có, bị động có, xinh xắn có, chất phác có, nhưng ai ai cũng ấp ủ trong lòng một khát vọng đổi đời, khát vọng vươn lên từ bàn đạp đơn giản nhất – những chiếc băng vệ sinh. Thông qua những góc máy cận cảnh chan chứa sự chân thành của cả những người làm phim và những chủ thể của các cuộc phỏng vấn trong phim, Period. End of Sentence. giúp người xem, đặc biệt là những khán giả nam giới, hiểu thêm về lý do tại sao một vấn đề tưởng chừng “đơn giản” như việc không có băng vệ sinh lại có thể đẩy cuộc đời những người phụ nữ nghèo vào chỗ không lối thoát. Và cũng từ chính những góc máy ấy, chúng ta có thể cảm nhận sự đổi thay của xã hội, của cả những người đàn ông một khi những người phụ nữ đã dám mạnh mẽ xốc tới làm chủ số phận, giúp nhau cùng đẩy lùi những định kiến, nghi kị của người đời.
Mở đầu và kết thúc bằng hình ảnh những cô gái trẻ Ấn Độ sẵn sàng làm việc vất vả để thực hiện được ước mơ trở thành cảnh sát, trở thành những người phụ nữ được gọi một cách tôn trọng bằng chính cái tên của họ thay vì cái danh xưng “con của ông X” hay “vợ của ông Y”, rõ ràng Period. End of Sentence. không chỉ đơn thuần là một câu truyện điện ảnh được “chấm hết” sau 25 phút của nhà làm phim nữ Rayka Zehtabchi. Hẳn Zehtabchi khi hoàn tất bộ phim tài liệu này đã muốn tác phẩm của cô sẽ truyền được cảm hứng cho cả những người phụ nữ vươn lên, và cho cả xã hội trong việc chung tay, góp sức để những người phụ nữ ấy thực hiện được ước mơ của mình thông qua những giúp đỡ dù là nhỏ nhất. Tất nhiên nữ giới vẫn cần có ngày của riêng họ, vẫn muốn được tặng những bó hoa thể hiện sự trân trọng, yêu quý từ nửa kia của thế giới. Nhưng quan trọng hơn thế, họ cần sự tôn trọng, và ủng hộ không ngừng nghỉ để có thể đẩy lui những tàn dư của tư tưởng gia trưởng lạc hậu, để họ có thể chủ động nắm lấy số phận, chủ động thực hiện những hoài bão giành lấy vị trí xứng đáng trong một xã hội bình quyền.
=====
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire