Nước Anh vào những
năm đầu thế kỷ 18 là một quốc gia quân chủ, vì vậy người nắm giữ quyền lực tối
thượng ở đất nước này vẫn là Nữ hoàng Anne (Olivia Colman). Tuy nhiên, với thể
trạng yếu đuối, lại trải qua rất nhiều mất mát trong đời tư như việc không có
con nối dõi dù đã mang thai tới 17 lần, Nữ hoàng Anne có cuộc sống thu mình
trong bốn bức tường của cung điện hoàng gia với 17 chú thỏ đại diện cho 17 đứa
con đã lìa trần. Hoàn toàn đối lập với Nữ hoàng Anne, phu nhân của công tước Marlborough
- Sarah Churchill (Rachel Weisz) có tính cách mạnh mẽ hiếm có ở một phụ nữ của
thế kỷ 18, bà không màng những thú vui “tầm thường” như đua ngỗng, nuôi thỏ mà
chỉ hào hứng với những môn thể thao đầy chất nam tính như bắn súng, cưỡi ngựa. Khác
nhau là thế, nhưng Sarah Churchill lại được Nữ hoàng Anne coi là sủng phi, là
nguời bạn tâm giao, người cố vấn tin cậy vì chỉ có Sarah mới dám nhìn thẳng vào
mặt Nữ hoàng để nói lên những điểm xấu của bà, chỉ có Sarah mới nhớ được những
kỉ niệm chung từ thủa niên thiếu của hai người, và cũng chỉ có Sarah mới biết
được những bí mật thầm kín mà Nữ hoàng Anne chắc chắn không muốn lộ cho bất cứ
một ai khác trên vương quốc rộng lớn của bà.
Có thiên hướng hoạt
động chính trị và làm giàu thậm chí còn nổi trội hơn nhiều chính trị gia đương
thời, tất nhiên Sarah Churchill không thể bỏ qua lợi thế độc nhất vô nhị của bà
là cầu nối giữa vị Nữ hoàng ẩn dật và Quốc hội – nơi đưa ra những quyết định
mang tính sống còn cho Vương quốc Anh. Lúc ngầm tác động, lúc cưỡng ép một cách
công khai, lúc lợi dụng quan hệ thân thiết với vị Ngoại trưởng Sidney Godolphin
(James Smith), Sarah buộc Nữ hoàng Anne phải đưa ra quyết định tăng thuế để phục
vụ cho cuộc viễn chinh chống lại quân Pháp do chính chồng bà là Công tước
Marlborough (Mark Gatiss) làm tổng tư lệnh bất chấp sự phản đối kịch liệt từ
phe đối lập của chính trị gia Robert Harley (Nicholas Hoult).
Đang ở đỉnh cao
quyền lực, Sarah Churchill chẳng buồn chối từ việc cưu mang người em họ xa Abigail
Hill (Emma Stone) – cô gái mang trong mình chút dòng máu quý tộc nhưng bị đẩy đến
thân phận cùng khổ vì người cha ham mê cờ bạc. Xinh đẹp, trẻ trung, luôn biết
cách ca ngợi người khác thay vì chỉ biết chỉ trích không ngừng nghỉ như Sarah
Churchill, Abigail nhanh chóng thu hút sự chú ý của nhiều người trong Hoàng
cung, trong đó có Nữ hoàng Anne. Không mong muốn gì hơn là lấy được lại địa vị
quý tộc và cưới anh chàng Nam tước đẹp trai Samuel Masham (Joe Alwyn), Abigail
nhận ra rằng mình phải chiếm được tình cảm của Nữ hoàng Anne và chiếm lấy vị
trí sủng phi của người ân nhân Sarah Churchill. Tất nhiên về phần mình, Sarah
Churchill cũng không muốn nhả ra vị trí đầy quyền lực và bổng lộc phía sau lưng
Nữ hoàng Anne. Cuộc chiến nơi thâm cung giữa Abigail và Sarah sẽ không chỉ làm
thay đổi cuộc đời của hai người phụ nữ đầy toan tính, mà sẽ còn tác động tới vận
mệnh của cả nước Anh trong buổi hoàng hôn của thể chế quân chủ.
Trong khoảng 10
năm trở lại đây điện ảnh châu Âu đã chứng kiến sự vươn lên của một thế hệ đạo
diễn trẻ đầy tài năng mà một trong số đó là đạo diễn người Hy Lạp Yorgos
Lanthimos. Bắt đầu gây tiếng vang ở tầm quốc tế với Dogtooth (2009) – tác phẩm
giành giải Un Certain Regard tại Liên hoan phim Cannes và được đề cử giải Oscar
cho phim nói tiếng nước ngoài hay nhất, Lanthimos đã nhanh chóng chứng tỏ rằng
mình không chỉ xuất sắc với các bộ phim lấy bối cảnh Hy Lạp khi anh hợp tác với
hãng Film4 Productions của Anh để cho ra đời hai bộ phim đặc sắc là The
Lobster (2015) và The Killing of a Sacred Deer (2017). Nói chung các tác phẩm
của Yorgos Lanthimos đều là những tác phẩm độc lập với kinh phí thấp và dựa nhiều
vào thế mạnh là cách kể truyện của đạo diễn cũng như cách xây dựng nhân vật có
cá tính khác biệt để lôi cuốn khán giả.
Nếu so với các
tác phẩm kể trên, thì dự án mới nhất của Yorgos Lanthimos – The Favourite (“Sủng
phi”) là bộ phim có kinh phí lớn nhất – điều kiện cần của bất cứ tác phẩm nào lấy
đề tài lịch sử. Tuy 15 triệu đô la không phải là con số quá lớn, nhất là khi so
sánh với các sản phẩm điện ảnh của Hollywood, nhưng bất cứ ai sau khi xem The
Favourite cũng sẽ phải thừa nhận rằng bộ phim mới nhất của Lanthimos đã tái hiện
thành công không khí của một nước Anh đầy tương phản của thế kỷ 18, nơi giới
quý tộc sống trong những lâu đài xa hoa tráng lệ, tận hưởng đủ mọi của ngon vật
lạ, và giải trí với những trò chơi dị hợm chỉ dành cho tầng lớp thượng lưu,
trong khi bên ngoài những lâu đài, những biệt thự nguy nga, người dân nghèo của
Anh vẫn phải đi lại trên những con đường lầy lội đầy bùn đất, và vật lộn sinh tồn
bằng đủ mọi thứ nghề nghiệp mạt hạng. Để tạo ra những hình ảnh gần gũi nhất có
thể với một nước Anh xưa cũ, Yorgos Lanthimos đã tìm được cho mình Robbie Ryan
– nhà quay phim người Ireland từng rất thành công với các bộ phim đậm chất Anh
như Wuthering Heights (Đỉnh gió hú, 2011) hay Philomena (2013), và đặc biệt
là huyền thoại phục trang từng giành tới ba giải Oscar cho phục trang xuất sắc
nhất là Sandy Powell. Quả thực không hổ danh là cái tên đứng sau những bộ trang
phục lộng lẫy và đáng nhớ của Shakespeare in Love (1998), The Aviator (2004), hay The Young Victoria (2009), Powell đã giúp Rachel Weisz và Emma
Stone vừa hoà mình vào dòng chảy lịch sử với những bộ cánh hết sức cổ điển,
nhưng lại vẫn đưa vào đó những nét điểm xuyết riêng để tôn nên vẻ đẹp riêng của
bộ đôi nữ chính trong cuộc chiến nơi thâm cung.
Nhưng dù có cố gắng
đến mấy thì Powell và Ryan cũng chỉ có thể giúp thuyết phục khán giả về sự chân
thực, gần gũi của các bối cảnh The Favourite với chốn cung đình của Nữ hoàng
Anne. Hơi thở lịch sử, không khí thời đại của The Favourite chỉ có thể đến từ
một kịch bản tốt của bộ đôi Tony McNamara và Deborah Davis, và đặc biệt là từ
con mắt và cái đầu của đạo diễn Yorgos Lathimos. Nước Anh của thế kỷ 18 chứng
kiến sự suy tàn của hoàng gia Anh mà đại diện tiêu biểu chính là Nữ hoàng ẩn dật
và yếu đuối Anne trước những mầm mống của thể chế dân chủ thông qua Quốc hội với
hai đảng của những chính trị gia có quan điểm hết sức khác biệt về vận mệnh và
sự thịnh vượng của đất nước như Godolphin và Harley. Nhưng yếu tố quan trọng nhất
khiến cho chế độ quân chủ của nước Anh mất đi quyền lực tuyệt đối ở xứ đảo
sương mù là sự đối lập giữa một bên là cuộc sống xa xỉ, vô độ của những kẻ có
quyền và có tiền vốn chẳng mảy may quan tâm tới số phận của những người lính
đang chiến đấu ngoài biên ải hay những người phục vụ ngày ngày cặm cụi phục vụ
họ, và một bên là tầng lớp dân nghèo đang oằn mình chịu ách sưu thuế để phục vụ
cho cuộc sống trác táng vô độ của tầng lớp trên. Cái lò lửa âm ỉ trong thế kỷ
17 và 18 đó đã dần thúc đẩy nước Anh trở thành một trong những quốc gia dân chủ
sớm nhất trong lịch sử loài người, nơi các ông hoàng bà chúa vẫn có một vị trí
được tôn trọng trong xã hội nhưng chỉ khi họ thực sự phục vụ lợi ích của đại đa
số người dân vương quốc của họ. Với The Favourite, người xem hoàn toàn có thể
cảm nhận được cái hơi nóng ngấm ngầm nhưng báo trước cho những biến đổi lớn lao
đó của xã hội Anh quốc. Quan trọng hơn thế, The Favourite còn tránh được cái
bẫy lên gân với nhịp phim chậm chạp của nhiều tác phẩm lịch sử nói về chế độ
phong kiến. Trái lại, Yorgos Lathimos sử dụng cách kể chuyện rất có duyên với
nhiều chi tiết hài hước vừa đủ để chọc cười khán giả nhưng không quá đà để biến The Favourite trở thành một tác phẩm châm biếm đơn thuần. Việc phân chia bộ
phim thành nhiều chương với nhịp phim được thay đổi nhịp nhàng theo những nốt
nhạc cổ điển của Johann Sebastian Bach, của George Frideric Handel cũng tạo cho
bộ phim dài tới 120 phút này có đủ sức lôi cuốn khán giả kể cả trong những giờ
phút nặng nề của cuộc chiến-không-có-người-tốt nơi hậu cung hoàng gia Anh.
Thành công trong
tư cách một tác phẩm lịch sử, và The Favourite của Yorgos Lathimos cũng hết sức
thành công trong việc xây dựng nhân vật khi đây có lẽ là tác phẩm phim bi với bộ
ba nhân vật đặc sắc bậc nhất của điện ảnh thế giới năm 2018. Để tạo ra một nhân
vật ba chiều với nhiều góc cạnh về tính cách, số phận đã khó. Để tạo ra ba nhân
vật nữ với chiều sâu về tâm trạng nhưng vẫn hoàn toàn khác biệt còn khó hơn thế
rất nhiều. Và bộ ba Sarah Churchill của Rachel Weisz, Abigail Hill của Emma
Stone, và Nữ hoàng Anne của Olivia Colman là một bộ ba như thế. Thoạt xem, khán
giả đã có thể cảm nhận ngay một Sarah mạnh mẽ, cương quyết đến tàn nhẫn, đẹp một
cách sắc sảo. Đối đầu với cô là một Abigail chu đáo, thông minh với đầy mưu mô,
nhưng lại có vẻ đẹp dịu hiền hút mắt. Và hoàn toàn tương phản với cả hai người
phụ nữ trong cuộc đua tranh giành ngôi sủng phi là một vị nữ hoàng yếu đuối, nhợt
nhạt, cả đời dựa dẫm vào những người hầu cận. Nhưng càng bị cuốn hút vào từng
chương phim của The Favourite, người xem lại càng nhận ra rằng Yorgos
Lathimos đã đưa lên màn ảnh lớn ba nhân vật với nhiều lớp tính cách hơn thế và
cũng không thiếu những nét bí ẩn vốn chỉ được bộc lộ qua những lời nói hay hành
động tưởng chừng bâng quơ. Nữ hoàng Anne có thể ưa thích cuộc sống ẩn dật, xa rời
chính trị để gặm nhấm nỗi đau của cuộc sống riêng, nhưng khi cần vẫn có thể quyết
đoán đến mức khó tin. Những giờ phút xảo quyệt của Abigail vẫn không thể xoá
nhoà trong mắt khán giả khát vọng chính đáng của một cô gái trẻ muốn được sống
một cuộc sống hạnh phúc đúng với vị trí của cô trong xã hội. Và đằng sau sự cứng
rắn của Sarah cũng vẫn là những giờ phút yếu mềm luôn hiện hữu trong bất cứ người
phụ nữ nào. Sự tương tác nhịp nhàng, lúc cạnh tranh, lúc hợp tác của bộ ba này
đã biến The Favourite trở thành bộ phim hấp dẫn từ những phút đầu tiên cho đến
những cảnh cuối cùng bởi khán giả dù yêu, dù ghét bất cứ nhân vật nào thì cũng
luôn cảm thấy hứng thú muốn tìm hiểu xem liệu đạo diễn sẽ trao cho từng người một
số phận thế nào sau cuộc chiến tàn khốc để giành lấy thứ quyền lực phù du nơi
cung cấm.
Với bộ ba nhân vật
nữ ở trung tâm tác phẩm và những nhân vật nam phụ mang nhiều nét tầm thường, nhạt
nhẽo đúng với tính cách của những chính trị gia nửa mùa rỗng tuếch, The
Favourite chắc chắn sẽ được nhiều khán giả đánh giá cao với tư cách một bộ
phim nữ quyền – một tác phẩm khắc hoạ một cách chỉn chu, có chiều sâu những
nhân vật nữ giới ở các vị trí quyền lực với nhiều khát vọng và niềm tin còn mạnh
mẽ hơn nam giới. Người yêu lịch sử, đặc biệt là những người yêu lịch sử nước
Anh giai đoạn thế kỷ 17, 18 hẳn cũng sẽ yêu thích bộ phim vì cách mô tả đầy
chân thực một giai đoạn nhiều biến động của xứ đảo sương mù. Và với người yêu
điện ảnh nói chung, The Favourite cũng xứng đáng là một trong những bộ phim
đáng được “sủng ái” của năm 2018 vì cách xây dựng nhân vật hết sức xuất sắc và
đáng nhớ. Cuộc đua đến giải Oscar lần thứ 91 vẫn còn xa, nhưng với chất lượng
làm phim xuất sắc và diễn xuất đáng nhớ của bộ ba Rachel Weisz – Emma Stone –
Olivia Colman, chắc chắn The Favourite sẽ còn xuất hiện nhiều lần trong các
bài báo đưa tin về giải thưởng – một sự công nhận xứng đáng cho tác phẩm mới nhất
của đạo diễn Yorgos Lanthimos.
======
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire