Trong lịch sử điện ảnh và truyền hình có lẽ hiếm cái tên nào
để lại dấu ấn đậm nét như nhân vật Thám tử Sherlock Holmes của nhà văn Conan
Doyle – nhân vật được sách kỷ lục Guinness mệnh danh là “nhân vật được khắc họa
nhiều nhất trên màn ảnh lớn”. Từ John Barrymore trong những năm 1920 cho tới
Vasily Livanov trong thập niên 1970, hay gần đây là Robert Downey, Jr. và
Benedict Cumberbatch, rất nhiều diễn viên đã tạo dựng tên tuổi bằng việc tái hiện
lại hình ảnh Sherlock Holmes theo nhiều cách khác nhau. Đó là một Holmes hoàn
toàn trung thành với nguyên tác - sắc sảo, lạnh lùng “phớt Ăng-lê” do Livanov
thủ diễn, tới một Holmes tinh quái, của Robert Downey, Jr., hay một Holmes được
“hiện đại hóa” trong bối cảnh London thế kỷ 21 qua thể hiện của Cumberbatch. Tuy
nhiên, cũng như bộ truyện gốc của Conan Doyle, hầu như tất cả các tác phẩm điện
ảnh về Sherlock Holmes đều tập trung vào tài quan sát và khả năng lập luận siêu
phàm của người thám tử lừng danh, những phẩm chất đã giúp ông tìm ra lời giải
cho mọi vụ án dù là hóc búa nhất. Bản thân Holmes là con người thế nào? Có bao
giờ ông cảm thấy cô độc trong những năm dài vinh quang nhưng bên cạnh không nhiều
người thân thiết? Và trong những năm cuối đời ở vùng đồng quê Sussex, Holmes sống
ra sao khi cả những người đồng hành ít ỏi ấy như Bác sĩ Watson, như bà chủ nhà
phúc hậu Hudson cũng không còn bên ông? Đó là những câu hỏi mà các bộ phim về
Sherlock Holmes ít khi chạm tới, và đó cũng chính là những câu hỏi mà bộ phim
“Mr. Holmes” của đạo diễn Bill Condon, chuyển thể từ tiểu thuyết A Slight Trick of the Mind của Mitch Cullin, muốn đưa ra câu trả lời cho khán giả.
Khác hoàn toàn với hình ảnh Sherlock Holmes mạnh mẽ, nhiệt
huyết phá án vốn đã rất quen thuộc trên điện ảnh và truyền hình, Mr. Holmes
đem tới một hình ảnh Holmes khác hẳn, một Sherlock Holmes ở tuổi 93. Không còn
London náo nhiệt, không còn những vụ án ly kỳ, ông lão Sherlock Holmes (Ian
McKellen) lui về ở ẩn tại một nông trang hẻo lánh xứ Sussex. Ngoại trừ bà Munro
(Laura Linney), người phụ nữ góa chồng giúp việc cho Holmes, đứa con trai Roger
(Milo Parker) của bà, và thú nuôi ong giản dị, vị thám tử về hưu sống hoàn toàn
cô độc với những kí ức và hào quang về những câu chuyện phá án cũ. Ngay cả những
kí ức ấy cũng dần rời bỏ Holmes khi chứng mất trí nhớ khiến ông quên dần những
gì đã “thực sự” diễn ra trong quá khứ (thay vì những chi tiết được bác sĩ
Watson “kịch tính hóa” trong các câu chuyện phá án về Holmes mà ông đã ghi lại).
Tất nhiên, bản năng quan sát thiên bẩm của Holmes vẫn còn chảy trong máu vị thám
tử, nhưng ông không còn đủ sức khỏe, và nhiệt tâm, để giải mã các vụ án, bất chấp
cả những lời đề nghị chân thành của Umezaki (Hiroyuki Sanada) – một người hâm mộ
ông ở nước Nhật xa xôi. Thậm chí Sherlock Holmes còn không thể nhớ nổi tại sao
ông lại quyết định về hưu, quyết định từ bỏ nghiệp thám tử sau vụ án cuối cùng
ông điều tra – vụ án về người phụ nữ bí ẩn Ann Kelmot (Hattie Morahan). Bởi thế,
để có thể sống tiếp trong những ngày tháng cuối đời, Sherlock Holmes phải “phá”
được cả ba “vụ án” – giữ lại những người thân thiết cuối cùng bên ông là bà
Munro và cậu bé Roger, đưa ra một câu trả lời thỏa đáng cho Umezaki về câu hỏi
đau đáu của gia đình người Nhật, và lục lại trong ký ức cái kết thực sự của câu
chuyện về Ann Kelmot – cái kết của câu chuyện về một Sherlock Holmes – thám tử.
Là câu chuyện về Holmes của buổi xế chiều, Mr. Holmes
không chứa đựng một cốt truyện ly kỳ với những cảnh hành động đuổi bắt giữa đô
thành London, hay những đoạn thoại dài của Sherlock Holmes về các suy đoán tinh
tế của ông. Tuy nhiên, bộ phim vẫn lôi cuốn khán giả bởi một cuộc đuổi bắt khác
– cuộc đuổi bắt của Sherlock Holmes với kí ức phai tàn. Có thể cuộc đuổi bắt ấy
không đem lại cho khán giả những thời khắc giật gân, ngạc nhiên tới nghẹt thở,
nhưng nó lại đem lại cho người xem một cái nhìn rất mới về vị thám tử lừng
danh. Đó là cái nhìn khiến Holmes-huyền thoại trở nên gần gũi hơn với đời thực,
với đủ những cung bậc tình cảm từ hạnh phúc, hy vọng, tới buồn bã, tuyệt vọng.
Hiếm khi nào trên màn ảnh lớn Sherlock Holmes được khắc họa với rất nhiều giờ
phút yếu lòng vì thất bại, vì cô độc như trong Mr. Holmes. Nhưng với cái tài
của đạo diễn Condon và biên kịch của phim, những trường đoạn đượm màu bi kịch ấy
không hề làm xấu đi hình ảnh Holmes trong mắt người xem, trái lại họ-những khán
giả, những người hâm mộ vị thám tử lừng danh, sẽ lại càng cảm nhận được sâu sắc
hơn cái bi kịch rất con người của một huyền thoại đã vì nghề nghiệp, vì niềm
say mê khám phá các vụ án mà dần mất đi mối dây cảm xúc với thực tại, với những
con người bình thường xung quanh ông. Xuất sắc hơn nữa, thông qua câu chuyện về
những ngày tháng cuối đời của Holmes, Mr. Holmes còn gián tiếp nói lên được
vai trò hết sức ý nghĩa của Bác sĩ Watson trong việc “kịch tính hóa” các câu
chuyện phá án của người bạn thám tử, trong việc giúp đưa những câu chuyện ấy tới
độc giả một cách trọn vẹn, thỏa đáng và qua đó đem lại cho chính Sherlock
Holmes và độc giả những giờ phút bình yên trong tâm hồn.
Tất nhiên Mr. Holmes cũng không hẳn là một bộ phim hoàn hảo,
việc xây dựng xen kẽ ba câu chuyện với ba bối cảnh và thời điểm khác nhau khiến
kịch bản phim đôi lúc có cảm giác bị rối và đứt quãng. Nhịp phim trầm buồn thiếu
cao trào, và phần bối cảnh không mấy ấn tượng chắc chắn cũng sẽ khiến nhiều
khán giả phải nhìn đồng hồ trong hai hồi đầu của bộ phim trước hồi cuối hết sức
xuất sắc. Nhưng dù có thiếu kiên nhẫn hay không thì hẳn bất cứ ai xem Mr.
Holmes cũng sẽ phải ngả mũ thán phục trước tài nghệ diễn xuất của Ian
McKellen. Được công chúng biết tới nhiều hơn qua những vai diễn trong các bộ
phim ăn khách như Gandalf (trong The Lord of the Rings và The Hobbit) hay
Magneto (trong loạt phim X-Men), nhiều khán giả có lẽ không biết rằng Ian
McKellen được coi là một huyền thoại của làng kịch nước Anh hay nghĩ rằng năm
nay ông đã ... già (McKellen đã 76 tuổi). Có lẽ hiếm có bộ phim nào thích hợp
hơn vào thời điểm này để McKellen thể hiện tài năng sân khấu, trong một vai diễn
phù hợp với tuổi đời thực của ông, như Mr. Holmes. Với rất nhiều trường đoạn
cận cảnh mô tả một Holmes yếu đuối cả về mặt thể chất và tinh thần, uy lực diễn
xuất của Ian McKellen đã giúp ông đem được từng góc cạnh con người nhất của vị
thám tử huyền thoại tới khán giả, giúp họ hiểu được những bi kịch hiếm được nhắc
tới trong cuộc đời Sherlock Holmes nhưng lại là những bi kịch khó lòng tránh khỏi
ở chặng cuối đường đời mỗi người. Bổ sung cho sự già dặn và uy lực sân khấu mạnh
mẽ của McKellen, cậu bé Milo Parker trong vai Roger Munro lại đem tới sự tươi mới
và sức sống hết sức cần thiết cho Mr. Holmes với diễn xuất tự tin, chân
thành. Có lẽ do kịch bản tập trung mọi giờ phút đẹp nhất cho Sherlock Holmes,
ngoại trừ Hattie Morahan với một cảnh quay ngắn ngủi nhưng đậm chất bi thương
và đáng nhớ, các diễn viên còn lại trong phim xuất hiện tương đối nhạt nhòa với
không nhiều đất diễn, kể cả Laura Linney – một trong những nữ diễn viên thực lực
nhất của Hollywood hiện nay.
“I've decided to write the story down; as it was, not as
John made it. Get it right, before I die.” (“Tôi đã quyết định viết lại câu
chuyện này; đúng như những gì đã xảy ra, chứ không phải những gì John [Watson]
đã nghĩ ra. Viết lại đúng sự thực, trước khi tôi chết.”). Ông già Sherlock
Holmes đã nói như vậy trong Mr. Holmes. Với trí nhớ ngày càng nhạt nhòa của
Holmes, có lẽ chẳng ai dám chắc những gì ông lão 93 tuổi đang viết ra ấy có
đúng là “sự thực”. Nhưng những câu chuyện như thế trong Mr. Holmes về vị thám
tử lừng danh chắc chắn sẽ giúp chính huyền thoại Holmes trở nên gần với “đời thực”
hơn, trở nên “con người” hơn. Chừng đó thôi cũng đã đủ giúp Mr. Holmes trở
thành một bộ phim đáng xem, đáng nhớ đối với những người hâm mộ hình tượng nhân
vật Sherlock Holmes.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire