Interstellar (2014)

Do not go gentle into that good night,

Old age should burn and rave at close of day;

Rage, rage against the dying of the light. 

Interstellar dài 3 tiếng, và hầu như cả bộ phim đều xoay quanh cái tứ thơ này của bài thơ "Do Not Go Gentle into that Good Night" (bài diễn văn của "Tổng thống Mỹ" Whitmore trong "Independence Day", bài diễn văn vào loại hay nhất của Hollywood mà gần đây "Pacific Rim" cũng cố gắng tái lập, có dùng một câu cũng lấy từ cái tứ này - We will not go quietly into the night) - một cuộc hành trình vào bóng tối sâu thẳm và tĩnh lặng của vũ trụ để tìm lấy sự sống cho loài người. Bộ phim lấy bối cảnh một Trái Đất đang chết dần chết mòn, nơi quân sự hay tiến bộ về khoa học công nghệ chẳng còn ý nghĩa gì khi mà thứ nuôi sống con người - lương thực ngày một cạn kiệt. "Mankind was born on Earth. It was never meant to die here." - Loài Người sinh ra trên Trái Đất nhưng không có nghĩa là số mệnh chúng ta phải chấm dứt ở nơi đây - Cooper (Matthew McConaughey) đã nói như vậy trước khi bắt đầu chuyến hành trình vào vũ trụ để tìm lấy lối thoát cho Loài Người, mà thực chất là tìm lấy sự sống cho gia đình nhỏ bé của anh. Cooper ra đi với niềm tin vững chắc rằng một ngày kia anh sẽ quay trở lại với cô con gái Murph bé bỏng và thông minh - chính phát hiện của Murph về thông điệp từ "bóng ma" của cô bé đã đưa Cooper đến với NASA, nơi giáo sư Brand và những chuyên gia còn sót lại đã thuyết phục thành công Cooper đi qua wormhole để đến đầu kia của vũ trụ kiểm chứng những hành tinh có thể là "Trái Đất mới" cho con người. Tất nhiên bóng tối của vũ trụ không chỉ chứa đựng những wormhole hay "Trái Đất mới", nó còn chứa đựng vô số những bí ẩn và bất trắc đối với đoàn du hành, kể cả bất trắc đến từ tâm tưởng của những con người cô độc phải sống và tồn tại trong không gian khác biệt hoàn toàn nơi họ được sinh ra và lớn lên - Trái Đất. Nhưng Cooper vẫn giữ vững niềm tin vào một "Trái Đất mới" cho Loài Người, cho con gái anh, và anh cũng tin rằng một ngày kia mình có thể quay trở lại để không phụ lời hứa với Murph của anh.

Nói ngắn gọn, Interstellar là Inception phiên bản vũ trụ. Cuộc hành trình của Cooper và bạn đồng hành vào vũ trụ gần như phản chiếu lại cuộc hành trình vào những giấc mơ của Cobb (Leonardo DiCaprio) - cả Cooper và Cobb đều là những chuyên gia lão luyện trong cuộc hành trình vào không gian và không tưởng, nhưng thứ giữ họ lại với hiện thực, với niềm tin vào đích đến cuối cùng lại là mối dây gắn bó về mặt tình cảm với những người họ yêu quý (sợi dây tình cảm giữa Cooper và Murph thậm chí còn đóng vai trò chủ chốt để kết nối và giải thích cho truyện phim của Interstellar). Yếu tố tình cảm (love) có vị trí trung tâm trong Interstellar - bộ phim có lẽ là ít chất "hành động" nhất của Nolan kể từ Insomnia cách đây 12 năm. Hồi một của bộ phim chủ yếu xoay quanh những xung đột về cảm xúc để tạo dựng tính cách cho nhân vật cũng như bối cảnh cho cuộc hành trình, và vì thế có tiết tấu khá chậm, khó xem, ngoại trừ những cảnh quay hiếm hoi về thiên nhiên bao la rộng lớn nhưng cũng mỏng manh của Trái Đất (đây là phim đầu tiên của Nolan tôi được xem trong rạp IMAX - loại công nghệ mà chính Nolan là người đã đưa nó lên một tầm mới với The Dark Knight và Inception). Hồi hai của phim có nhiều chất hành động hơn, nhưng có thể thấy rõ ảnh hưởng của 2001: A Space Odyssey đối với Interstellar trong phần này với nhịp phim chậm, những đoạn đối thoại giữa Cooper và những robot trợ tá, các trường đoạn tĩnh lặng không dùng nhạc nền mô tả sự nhỏ bé của con tàu du hành giữa khoảng không rộng lớn của vũ trụ - cảnh quay mô tả sự nhỏ bé đến lặng người của con tàu của Cooper khi đi qua vành đai khổng lồ của sao Thổ có lẽ là một trong những cảnh ấn tượng nhất của Interstellar. Hồi ba của bộ phim - lời giải thích cho mọi câu hỏi thực tế lại là câu hỏi lớn nhất của phim, tôi không rõ Nolan muốn tạo dựng một cái kết ngỏ và đau đớn như Inception hay dùng cách kết trọn vẹn nhưng ít nhiều vô lý và thất vọng như trong The Prestige - có lẽ mỗi người xem sẽ có cho riêng mình một cách giải thích khác nhau về hồi kết này.

Theo tôi, Interstellar là một bộ phim rất tốt nhưng có lẽ chưa đạt được đến tầm khiến người ta phải ngưỡng mộ như Inception (tôi xem xong phim với không nhiều suy nghĩ đọng lại, khác hẳn với thời xem Inception - xem xong mà vừa thấy sung sướng vì một bộ phim hay, vừa thấy nhiều câu hỏi để mình phải suy nghĩ - tất nhiên nhiều câu hỏi cũng là vì Nolan đã cố đẩy mức độ phức tạp của Inception lên mức cao nhất có thể - điều mà nhiều người mê phim không hẳn đã ưa thích, và có lẽ cũng không phải là điều Nolan muốn lặp lại với Interstellar). Kể cả nội dung khoa học về thiên văn/vũ trụ học của bộ phim cũng không hẳn là thứ mới mẻ đối với những ai đã đọc những tác phẩm khoa học thường thức về đề tài này như Lược sử thời gian của Stephen Hawking. Một điểm yếu khác của phim đó là một dàn nhân vật thiếu tính cách - ngoại trừ Cooper, các nhân vật còn lại xuất hiện ít nhiều mờ nhạt, thiếu điểm nhấn hoặc thậm chí là "chỉ để cho có" mặc dù họ hoàn toàn xứng đáng được mô tả rõ hơn, đẹp hơn thế, đặc biệt là những nhân vật có mối dây tình cảm với Cooper như người bạn đồng hành xinh đẹp của anh Brand (Anne Hathaway) và kể cả cô con gái Murph (đứa con trai của anh - Tom, thậm chí có thể xếp vào dạng nhân vật "chỉ để cho có"). Kịch bản yếu về mặt nhân vật dẫn đến một hệ quả khác là dàn diễn viên dù toàn ngôi sao có nội lực như Hathaway, Chastain, và SPOILER Matt Damon cũng không có nhiều đất diễn, có chăng chỉ ánh mắt hoang hoải của Brand (Anne Hathaway) là để lại chút gì đó trong lòng khán giả. Kể cả trung tâm của bộ phim - Matthew McConaughey với vai Cooper cũng không hẳn đã có một vai diễn xuất sắc, người xem khó mà cảm nhận được những xung đột tình cảm ngổn ngang trong lòng anh (trừ cảnh quay ngắn khi Cooper ngoảnh đầu lái xe giã biệt gia đình trong nước mắt, đây có lẽ là cảnh duy nhất McConaughey thể hiện đúng cái chất "McConaughey" của mình) cũng như lòng tin sắt đá của anh trên con đường tìm "Trái Đất mới" - điều mà DiCaprio đã thể hiện hết sức thành công trong Inception. Rất may là nhà quay phim van Hoytema (người quay hai tuyệt phẩm về mặt hình ảnh là Let the Right One in và Tinker, Tailor, Soldier, Spy) và nhà soạn nhạc Hans Zimmer đã cứu vãn lại được phần nào về mặt cảm xúc cho phim với những cảnh quay đặc tả vũ trụ rất đẹp và nhạc phim pha trộn cổ điển và nhạc điển tử hết sức xuất sắc. Bởi thế nên Interstellar vẫn là một bộ phim "đáng đồng tiền bát gạo" và đứng ở "chiếu trên" trong loạt phim bom tấn năm nay (dựa vào trailer thì tôi hy vọng The Hobbits sẽ làm tốt hơn Interstellar để tránh cho Hollywood một năm thất bát phim bom tấn). Tuy nhiên có lẽ tôi sẽ phải chờ những tác phẩm tiếp theo của Nolan để được xem một "Inception mới" gây kinh ngạc và khiến người xem phải ghi nhớ. Tin mừng là Nolan làm phim vẫn chắc tay, không bị sa đà vào tiểu tiết hay cliché, điều ông cần có lẽ chỉ là một kịch bản tốt hơn.