Thiên đường biển cả (2010)

Đúng như cái tên của nó, Thiên đường biển cả bắt đầu với cảnh hai cha con Vương Tâm (Lý Liên Kiệt) và Đại Phúc (Văn Chương) ngồi bên nhau trên con thuyền nhỏ giữa biển xanh mênh mông, Vương Tâm nhìn cậu con trai mỉm cười, thắt chặt lại dây thừng nối chân hai cha con với quả tạ lớn, nhẹ nhàng vỗ vai con trai để rồi cả hai nhảy xuống nước. Họ tự tử.

Vương Tâm tự tử vì ông biết mình chẳng còn sống được bao lâu khi mà căn bệnh ung thư gan đã đến giai đoạn cuối, nhưng ông cũng không muốn Đại Phúc khôi ngô của ông phải tiếp tục tồn tại một mình trên cõi đời, bởi chàng trai 21 tuổi ấy mắc bệnh tự kỷ và chẳng thể tự lo lắng cho bản thân trong cảnh mồ côi cả cha lẫn mẹ, người đã chết đuối nơi biển cả khi Đại Phúc mới lên 7. Nhưng số phận đã không để Vương Tâm và Đại Phúc chết như vậy, vì như để bù lại khiếm khuyết về trí tuệ, Đại Phúc lại là một tài năng bơi lội, nước, đại dương đối với cậu như một ngôi nhà thứ hai, như một thiên đường màu xanh gần gũi mà cậu không thể có được trong cuộc đời thực. Đại Phúc đã tháo dây thừng cho cả mình và bố để đưa cả hai trở lại với cuộc sống.

Chẳng thể tự tử, Vương Tâm cực chẳng đã đành phải thực hiện một công việc gian nan hơn nhiều lần, đó là "dạy" cho Đại Phúc cách sống tự lập, từ luộc trứng, thay quần áo cho tới đi xe bus, phân biệt tiền bạc để mua hàng. Chỉ là những việc rất đơn giản đối với người bình thường nhưng để Đại Phúc nhập tâm được những điều tưởng chừng bình thường ấy, Vương Tâm đã phải dạy đi dạy lại nó nhiều lần với sự kiên nhẫn và trìu mến chỉ có thể tìm thấy ở một người cha hết mực thương yêu và lo lắng cho con trai. Để Đại Phúc có ngày đứng vững được trong đời, Vương Tâm còn có sự giúp đỡ của cô hàng xóm phúc hậu (Chu Viên Viên), cô hề Linh Linh nơi gánh xiếc rong (Quế Luân Mỹ) và rất nhiều những tấm lòng nhân hậu khác. Chỉ tập trung vào những chi tiết đời thường ấy, Thiên đường biển cả là như vậy, một bộ phim giản dị và nhân hậu.

Là một bộ phim đầu tay của đạo diễn nữ Tiết Hiểu Lộ (cũng là người viết kịch bản cho phim dựa trên những kinh nghiệm làm việc tình nguyện với người tự kỷ của cô), Thiên đường biển cả có kinh phí rất nhỏ, chỉ chừng 1 triệu USD. Tuy nhiên tấm lòng của những nhà làm phim thì lớn hơn thế rất nhiều, bộ phim có sự góp mặt của rất nhiều tên tuổi nổi bật, từ dàn diễn viên với Lý Liên Kiệt (người không nhận một đồng cát-xê nào), Quế Luân Mỹ, đến đội ngũ làm phim là ước mơ của nhiều bộ phim khác với những cái tên như quay phim Christopher Doyle (người quay gần như toàn bộ những tuyệt phẩm của Vương Gia Vệ hay Anh hùng của Trương Nghệ Mưu), soạn nhạc Joe Hisaishi (nhà soạn nhạc đã quá nổi tiếng qua những phim của Hayao Miyazaki, Takeshi Kitano hay bộ phim đoạt giải Oscar Departures), thiết kế mỹ thuật Hề Trọng Văn (Hoàng Kim Giáp), biên tập phim Trương Thúc Bình (đồng nghiệp "ruột" của Vương Gia Vệ), bài hát của phim cũng được sáng tác bởi một tên tuổi lớn khác - Châu Kiệt Luân. Nhưng một dream-team chưa bao giờ là điều đảm bảo cho một bộ phim hay nếu như mỗi "ngôi sao" trong đoàn không thể kết hợp với nhau để tạo nên một sản phẩm xuất sắc. Thật may là trong Thiên đường biển cả, dường như tất cả những cái tên lớn nói trên đã đều chứng tỏ được khả năng của mình, Doyle vẫn tiếp tục khiến người ta mê mẩn với những khung hình đẹp kiểu cổ điển trong cái tông xanh của biển cả, Joe Hisaishi vẫn chứng tỏ ông là "vua" của những bộ phim đòi hỏi phần nhạc phim nhẹ nhàng, dung dị, và đặc biệt là Lý Liên Kiệt đã dần chứng tỏ được rằng mình đã dần thoát thân được khỏi cái mác ngôi sao phim hành động, từng ánh mắt, cử chỉ lóng ngóng vụng về của một người cha thương con đều được Lý Liên Kiệt thể hiện hết sức giàu tình cảm, có lẽ cái thế hệ của Lý Liên Kiệt, Thành Long (người vừa có những Đại binh tiểu tướng, The Karated Kid rất thành công về mặt diễn xuất) đã thực sự tìm được hướng đi mới cho mình khi mà "sân chơi" phim võ hiệp giờ đây đã gần như nằm toàn bộ trong tay của Chân Tử Đan. Nữ đạo diễn Tiết Hiểu Lộ cũng đã thành công trong việc đưa những kinh nghiệm ngoài đời của mình vào phim một cách chân thật nhất, "phụ nữ" nhất, Thiên đường biển cả khiến cho người ta dễ chịu vì tuy chứa đựng rất nhiều mô-típ cliché (tật nguyền, mồ côi, ung thư giai đoạn cuối, mối tình câm lặng,...), nhưng không vì thế mà bộ phim trở nên sướt mướt, lên gân cốt hay thừa mứa những cao trào không cần thiết. Tất cả đều diễn ra nhẹ nhàng, thấm đẫm tình người, mọi tình huống xung đột đều được giải quyết theo cái cách giản dị nhất có thể. Có lẽ cũng vì phim "quá" nhẹ nhàng mà mới chiếu được một nửa (tôi xem nó trong Liên hoan phim quốc tế Việt Nam) mà khán giả đã bắt đầu lục tục bỏ về, có lẽ khán giả Việt Nam vẫn hứng thú hơn với những bộ phim đầy ngộn kịch tính, nút thắt mở. Riêng cá nhân mình thì tôi rất thích cái cách nữ đạo diễn họ Tiết "bình thường hóa" cái bi kịch hiển hiện của Đại Phúc-tự kỷ, mồ côi mẹ, sắp mất luôn người thân yêu còn lại và chỉ biết làm bạn với những con cá, con rùa, với cái không gian rộng lớn, xanh ngắt nhưng câm lặng của bể bơi và biển cả. Đôi khi bộ phim không cần nước mắt từ người xem mà cần sự thấu hiểu, cần sự đồng điệu về cảm nhận, tâm hồn.

Tất nhiên Thiên đường biển cả cũng không phải một bộ phim hoàn hảo, tôi thấy tiếc khi nhân vật cô hề Linh Linh được xây dựng backstory rất tốt, rất gợi mở nhưng rồi lại biến mất khiến khán giả cảm thấy hụt hẫng, nhất là khi người hóa thân vào nhân vật này là Quế Luân Mỹ, một trong những nữ diễn viên trẻ xinh đẹp và triển vọng hiện nay của điện ảnh Trung Quốc. Tuy vậy thì những khiếm khuyết nhỏ đó cũng không làm ảnh hưởng nhiều tới chất lượng của phim, Thiên đường biển cả vẫn xứng đáng với những lời khen ngợi dành cho nó - một bộ phim đẹp, nhân văn và đáng để thưởng thức. Nó gợi nhớ đến một tác phẩm rất hay khác của Pháp là Le Grand Bleu, cũng là một bộ phim nơi con người nhỏ bé cô đơn trong cuộc đời chỉ có thể tìm thấy cuộc sống thực sự của mình trong biển cả.

====

Bản đã biên tập trên Zing.