Chishu Ryu trong Il était un père
Trong phần này tôi muốn nói tới hình ảnh người cha trong hai bộ phim của Ozu làm cách nhau 20 năm, đó là Il était un père (There Was a Father, 1942) và Le Goût du saké (An Autumn Afternoon, 1962).
Như đã nói ở phần đầu tiên, các bộ phim xuất sắc trong sự nghiệp của Ozu chỉ xoay quanh những câu chuyện về gia đình, về tình cảm gia đình. Trong những câu chuyện ấy của Ozu hình ảnh người cha luôn có một vị trí đặc biệt, từ một ông bố nhu nhược nhưng rất yêu thương con trong Gosses de Tokyo (I Was Born, But..., 1932 - phim câm) tới những người cha hết mực hi sinh vì con cái trong Il était un père, Printemps tardif (Late Spring, 1949) hay Le Goût du saké. Nhân vật người cha trong phim của Ozu luôn được đạo diễn khắc họa hết sức chân trọng, đẹp đẽ, đó luôn là những ông bố ít nói, bề ngoài nhiều khi nhu nhược, nhưng trong sâu thẳm tâm hồn luôn là tình yêu thương con cái tha thiết. Có lẽ Ozu, một đứa con sống thiếu hơi ấm người cha trong nhiều năm (vì công việc làm ăn nên bố Ozu phải gửi gia đình về quê để ông ở lại một mình trên Tokyo làm việc, ông mất năm 1934 khi sự nghiệp của Ozu chỉ mới ở giai đoạn bắt đầu), đã đặt hết vào phim của ông những tưởng tượng đẹp đẽ của mình về bố (có đứa con nào lại không thần tượng hóa hình ảnh người cha khi phải sống xa bố?) cùng những khao khát về hình ảnh một ông bố lý tưởng, điều mà Ozu-một người chưa từng lập gia đình không thể vươn tới được. Nếu như Setsuko Hara luôn là người đảm nhận vai những người phụ nữ hiều hậu, cam chịu trong phim của Ozu thì đạo diễn lại luôn lựa chọn Chishu Ryu cho vai những người cha của ông. Có vẻ ngoài gầy gò, hiền lành và thoáng chút chất phác theo kiểu nông dân, Ryu là lựa chọn không thể tốt hơn cho hình ảnh những ông bố "theo kiểu Ozu" và thực tế là cách diễn nhẹ nhàng, cách đọc thoại chậm rãi, thậm chí là hơi "ê a" của Ryu đã chứng tỏ ông không hề phụ sự tin tưởng của Ozu dành cho mình.
Il était un père được Ozu thực hiện năm 1942 khi nước Nhật bắt đầu thực sự dấn mình vào cuộc chiến tàn khốc. Shuhei Horikawa (Chishu Ryu) là một ông giáo huyện sống trong cảnh "gà trống nuôi con" sau khi góa vợ, Horikawa được đám học trò cấp II hết sức kính trọng vì sự nghiêm túc và thái độ quan tâm của ông dành cho các em. Cuộc đời bình lặng của Horikawa và đứa con trai bị xáo trộn bởi một bi kịch - trong chuyến dã ngoại mà ông tổ chức, một học trò của Horikawa đã không nghe lời thầy giáo chèo thuyền ra giữa hồ để rồi bất ngờ gặp tai nạn và chết đuối. Cực kì ân hận vì cái chết đau đớn của học trò, Horikawa bỏ nghề giáo bất chấp sự khuyên can của đồng nghiệp và đứa con trai. Cuộc sống khó khăn, ông buộc phải để con trai ở quê nhà ăn học còn mình khăn gói lên Tokyo tìm việc để kiếm tiền nuôi con. Thời gian trôi đi, công việc văn phòng của Horikawa tuy nhàm chán, cô độc nhưng cũng đủ giúp ông chu cấp đầy đủ cho đứa con trai học hành và tới lượt mình lại trở thành một ông giáo huyện. Thương cha đã già lại lủi thủi một mình, anh con trai dự định bắt chước bố bỏ việc lên thành phố để được sống gần gũi với ông. Tuy nhiên Horikawa cứ lần lữa ngăn cản đề nghị của con trai, ông khuyên con rằng việc dạy dỗ học sinh mới là quan trọng, bản thân ông đã không thể làm tốt việc ấy, thì nay con trai ông phải làm tốt nó. Cuối cùng thì ông già gàn lại đột ngột qua đời mà chưa được sống bên cạnh đứa con trai yêu quý, tuy thế khuôn mặt của ông lúc qua đời vẫn giữ vẻ bình thản, hài lòng với quyết định của mình.
Ra đời trong thời gian chiến tranh và lại có nội dung đề cao sự hy sinh lợi ích riêng vì công việc chung, nhiều người sẽ dễ dàng quy kết Il était un père là một tác phẩm tuyên truyền đơn thuần của chính phủ Nhật. Sự thực thì Il était un père đúng là một tác phẩm đề cập tới sự hy sinh của người cha, nhưng tất cả chỉ có vậy, Ozu chưa bao giờ là một đạo diễn theo dòng thời cuộc.
Le Goût du saké là bộ phim cuối cùng trong cuộc đời của Ozu, nó được công chiếu chỉ một thời gian ngắn trước khi ông qua đời. Bộ phim cũng nói về một ông bố sống trong cảnh "gà chống nuôi con" có tên Shuhei Hirayama.
(còn tiếp)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire